Osmanlı Nüfus Defterlerinde Reşadiye Kitabının zoom üzerinden yapılan çevrimiçi sunum toplantısı ile tanıtımı yapıldı.
Çevrimiçi Tanıtım toplantısına ; Sabahattin Bayram, Yaşar Celep, İbrahim Kurt, Kemal Korkmaz, Cavit Gür, Halil Önder, Mehmet Önder, Vural Cebe, Hüseyin Şahin, Hüseyin Elmas, Zekeriya Acar, Kadir Doğan, Mehmet Ünal, Saniye Mert, Alaattin Torun, Amir Çiçek, Engin Meydan, Hulusi Kılıç, Mehmet Ali Erdem, Kamil Dündaroğlu, Hüseyin Memiş, Cemalettin Doğan, Mahmut Kahraman, Salih Tanrıverdi, Erdoğan Erdoğdu katıldı.
Osmanlı nüfus defterlerinde nüfus adlı kitap Prof. Dr. Coşkun Çakır tarafından yazıldı.
hakkında bilgi verdi ve kitabın hazırlanmasında emeği geçen katkıları bulunan bir birinden değerli isimlere teşekkür etti.
Prof. Dr. Coşkun Çakır; kitabın hazırlanmasında emeği geçen ve katkıda bulunanlara teşekkür ederek başladığı konuşmasında “Her şeyin olduğu gibi kitapların da bir hikayesi, bir tarihi vardır. Rahmetli hocam Prof. Dr. Kemal KARPAT’ın ‘Türk Demokrasi Tarihi’ isimli kitabının başına gelenleri dinlediğimde kendisine bu kitabının bir hikayesini yazmak gerektiğini söylemiştim ve o da gülümseyerek ‘neden olmasın’ demişti. Elinizdeki kitabın da kendince bir hikayesi var ve ben bunu kısaca özetlemek isterim.“dedi.
5 YILLIK GECİKMEYLE YAYINLIYORUM
Bir tarihçi olarak literatür taraması olsun, arşiv araştırması olsun çalışmalarım esnasında kendi memleketimin tarihi hep ilgimi çekmiştir. Bu esas itibarıyla doğal da bir şeydir. Zira kişinin gerek doğup büyüdüğü yerin, gerekse ailesinin geçmişini merak etmesi anlaşılır bir husustur. Bu araştırmalar esnasında, muhtemelen birçok araştırmacı gibi ben de memleketim olması itibariyle genel olarak Tokat, özel olarak Niksar ve daha özelde de Reşadiye hakkında bulduğum malzemeleri adeta bir heybede toplamışımdır. Tabiatıyla bu toplama ameliyesi aynı zamanda doçentlik tezim olan ‘19. Yüzyılda Bir Anadolu Şehri : NİKSAR’ kitabımı doğurdu. Yine Reşadiye ile ilgili malzemelerimi kimi kitap ve makalelerde yer alan yazılarımda değerlendirdim.
Reşadiye ile ilgili arşiv kaynaklarına dayalı bir kitap fikri hep zihnimde bir yerde kendisini korudu. Fakat diğer meşgaleler bunu gerçekleştirmeye imkân vermedi maalesef. Tam da böyle bir noktadayken 2009 yılı sonunda, Osmanlı Arşivinde Nüfus Defterleri serisinin araştırmacılara açılması önüme bulunmaz bir fırsat sundu. Hızlı bir şekilde defterlerin fotokopisini aldık, transkripsiyonunu yaptık ve diğer kaynaklarla destekleyerek hazırlığını ikmal ettik. Fakat nasıl yayınlayalım, ne zaman yayınlayalım derken akademi dışında bir alana geçişim, yani siyaset günlerimin başlaması, maalesef bu işi son derece de olumsuz etkiledi. Aslında sadece birkaç günlük çalışmayla matbaaya gidecek durumda olan bu kitap benim ihmalim ve tembelliğim yüzünden yıllarca gecikmiş oldu. Siyasete girişimle kesintiye uğrayan süreç siyasetten ayrılmamla beraber tekrar başladı. Bu sefer de üniversitede üstlendiğim yöneticilik görevlerim benzer bir sıkıntı doğurdu ve yayın yine gecikmiş oldu. Sonuçta bizim hesabımız dışında bir de Allahın hesabı varmış ki ancak beş yıllık bir gecikmeyle çalışmayı yayınlamış olduk.
Günümüzde bir ilin, bir ilçenin, bir nahiyenin ve hatta bir köyün tarihini araştırmak istediğimizde başvuracağımız en temel ve sağlıklı kaynaklara arşivlerde ulaşabilmekteyiz. Bunlar içinde hiç kuşkusuz Osmanlı Arşivinin ayrı bir yeri ve önemi vardır. Bu arşivlerden derlenen malzemeyle o yerin siyasi, idari, ekonomik, demografik, sosyal ve kültürel tarihini yazma şansına kavuşuruz. Kuşkusuz tek kaynak kategorisi arşivler değildir. Yayınlanmış ve yayınlanmamış daha birçok kaynak çeşidiyle bu tür çalışmalar nihai şeklini alırlar. Bu çalışmada yapılmak istenen de Tokat’ın Reşadiye ilçesinin demografik ve sosyal tarihine ışık tutma küzere Osmanlı Arşivinde mevcut nüfus defterlerini kullanarak bir Reşadiye Nüfus Tarihi yazımı denemesidir.
Kitap temel itibarıyla Osmanlı Nüfus kayıtlarına göre Reşadiye’nin demografik yapısını anlatmaktadır. Kronolojik olarak 19. Yüzyılın ortasında, 1835-1843 yılları arasında yapılan nüfus sayımlarının sonuçları asıl muhtevayı oluşturmaktadır. Bu çerçevede Osmanlı Arşivi, Nüfus Defterleri Tasnifi içinde yer alan 1058, 1069, 2348, 2387, 2478 numaralı defterler temel kaynağı teşkil etmektedir. Gerek mikro tarihçilik, gerek yerel tarihçilik ve gerekse demografik tarihçilik açısından fevkalade önemli olan adı geçen kayıtlar üzerinde yapılan bu çalışmayla hem tarihin yaşayan canlı bir organizma olma özelliğine dikkat çekmek, hem de geçmişle günümüz arasında bir köprü kurmak amaçlanmıştır.
ARKADAŞLARIMA TEŞEKKÜR EDİYORUM
Bu kitabın kapağında benim adım olsa da, iç kapağında da yer alan değerli arkadaşlarım olmasaydı kesinlikle çalışma tamamlanamazdı. Devlet Arşivleri Başkan Yardımcısı değerli dostum Sebahattin BAYRAM çalışmanın her aşamasında teşvikleriyle yol gösterici oldu. Kendisine teşekkürü bir borç bilirim. Osmanlı Arşivinde uzman değerli arkadaşım Yaşar CELEP çalışmanın en ince boşluklarını yetkinlikle doldurdu, eksikleri giderdi. Kendilerine çok teşekkür ederim. Sevgili Erdoğan ERDOĞDU olmasaydı öyle sanıyorum ki bu iş bitmeyecekti. Beni sürekli zorladı, gereken işleri takip etti, tamamladı ve bana sadece yazmak kaldı. Kendisine ne kadar teşekkür etsem azdır. Arıca kıymetli meslektaşım Dr. Mustafa ÇAKICI’ya alana ilişkin katkıları dolayısıyla teşekkür ederim. Kitabın basımını üstlenen ve bunu titizlikle tamamlayan değerli hemşehrim Zekeriya ACAR’a da hususen teşekkür ederim.
MADDİ BİR BEKLENTİM OLMADI
Bu eser ticari bir kaygıyla ya da maddi bir beklentiyle hazırlanmamıştır. Bununla birlikte kitabın yayına hazırlanması bir maliyet ortaya çıkarmıştır. Çalışmanın maliyetine katkıları olan değerli Reşadiyeli hemşehrilerime isimlerini tek tek saymadan ayrı ayrı teşekkür ederim. Kitabın hemşehrilerimize ulaşmasına destek vereceklerini söyleyen İstanbul Reşadiye Kültür ve Eğitim Vakfı başkanı İbrahim KURT ve Ankara Reşadiyeliler Dayanışma Derneği başkanı Kemal KORKMAZ ve Reşadiye Dernekler Federasyonu Cavit Gür ve yönetimlerine şimdiden minnetlerimi ifade etmek isterim. Umarım bu vesileyle vakıf ve derneklerimize de bir katkı sağlanmış olur.
MEMLEKETİME OLAN BORCUMU ÖDEMEYE ÇALIŞTIM
Rahmetli Prof. Dr. Ali Rıza ATASOY Reşadiye’de bir yandan hekimlik mesleğini yaparken diğer yandan da Reşadiye ile ilgili ilk ve en önemli kitabı yayınlayarak memleketine borcunu ödediğini ifade ediyordu. Ben de rahmetli hocamız gibi bir bilim insanı olarak bu çalışmayla memleketime olan borcumu ödemeye çalıştım. Dilerim ve ümit ederim genç arkadaşlarım yeni araştırmalar ve yayınlarla bu uğurda ve bu yolda daha güzel işler ortaya koyarlar. Eğer bu eser bu noktada bir vazife görürse işte o zaman mutlu olurum. Çalışmanın eksiklikleri tabii ki yazarına aittir ve bu bağlamda gelecek olan eleştiri ve önerilerden sadece memnun olurum. Gayret bizden yardım Allahtandır.” dedi.